«Η φούσκα των νεανικών ειδώλων»
Κατά την διάρκεια της εφηβείας ο νέος
διανύει ίσως την πιο ταραγμένη περίοδο της ζωής του. Είναι στην φάση του
απογαλακτισμού από την φροντίδα των γονέων του, αναζητά έτσι εμπειρίες ζωής
ώστε να διαμορφώσει τον χαρακτήρα του σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο. Μέσα
στα τόσα ερεθίσματα που δέχεται από τον κοινωνικό του περίγυρο είναι και τα
είδωλα, άνθρωποι τους οποίους προσπαθεί να μιμηθεί πιστεύοντας ότι έτσι θα ανυψωθεί
στα μάτια των συνομηλίκων και της κοινωνίας.
Σίγουρα το να προσπαθεί ο νέος να μοιάσει
σε κάποιους ανθρώπους δεν είναι πάντα λάθος. Ένα σωστό πρότυπο είναι εξαιρετικά
σημαντικό γ’ αυτόν καθώς τον βοηθά να επιλέξει τους στόχους του, να καταλήξει
σε αυτούς και του δίνει το απαραίτητο έναυσμα για να τους πετύχει. Το είδωλο
όμως, το ψεύτικο πρότυπο μπορεί να τον βλάψει ψυχολογικά, ιδεολογικά, ακόμα και
σωματικά ενώ σε μεγάλο βαθμό έχει κοινωνικές προεκτάσεις.
Το χειρότερο ίσως από τα προβλήματα τα
οποία επιφέρουν σε ένα νέο είναι το
γεγονός ότι καταστρέφουν το χαρακτήρα και τις ιδιαιτερότητές του. Στην
προσπάθειά του ο νέος να ακολουθήσει το είδωλό του, το μιμείται σε τέτοιο βαθμό
ώστε να το κάνει αποκλειστικό του μέλημα αγνοώντας τους στόχους και τα
πραγματικά πρότυπά του. Γίνεται ένα με την μάζα, αλλοιώνει το χαρακτήρα του,
ασπάζεται με κλειστά μάτια σχεδόν οτιδήποτε του λένε μόνο και μόνο για το
είδωλο. Και δυστυχώς δεν είναι μόνο αυτά. Συχνά τα είδωλα σκοπίμως ή όχι
καταστρέφουν τον νέο ηθικά καλλιεργώντας του τον ατομικισμό, την ιδιοτέλεια
ακόμα και τον ακραίο φανατισμό. Είναι επίσης άσχημο το γεγονός ότι αν ένας νέος
για διαφόρους λόγους, κυρίως οικονομικούς αλλά όχι μόνο, δεν μπορεί να
ακολουθήσει το είδωλο του, τότε πέφτει ψυχολογικά αισθάνεται μειονεκτικά απέναντι
στους συνομηλίκους του ενώ είναι πιθανό και να οδηγηθεί σε ρήξη με αυτούς ή
τους γονείς του. Τέλος ο ακραίος μιμητισμός μπορεί να φέρει το νέο σε άσχημη
θέση από ιατρικής άποψης καθώς θέτει τον οργανισμό του εκτός των φυσιολογικών
του αντοχών. Για παράδειγμα, στην προσπάθειά του να αποκτήσει το ιδανικό σώμα
οδηγείται στην νευρική ανορεξία.
Δεν είναι όμως μόνο οι ίδιοι οι νέοι αυτοί
που δέχονται τα μειονεκτήματα των ειδώλων. Η ίδια η κοινωνία μπορεί να
αντιμετωπίσει κρίση στους κοινωνικούς θεσμούς της, οι οποίοι δεν μπορεί να
ταυτίζονται με τα νεανικά είδωλα, κάτι το οποίο συχνά πυροδοτεί εντάσεις μεταξύ
των νέων και των ενηλίκων. Επίσης εξαιτίας του φαινομένου είναι ευκολότερο σε
διάφορους δημαγωγούς με ατομικό πάντα συμφέρον
να αποπροσανατολίζουν και να φανατίζουν ολόκληρες κοινωνικές ομάδες.
Τέλος τα είδωλα προωθούν τον καταναλωτισμό ως τον εύκολο και καλύτερο τρόπο των
νέων να ταυτιστεί μαζί τους.
Παρά το γεγονός ότι ένας νέος είναι πολύ
εύκολο να δελεαστεί από ένα είδωλο εντούτοις υπάρχουν τρόποι να το αποφύγει. Η
σωστή ανάπτυξη της κριτικής σκέψης είναι ένα από τα κύρια όπλα τα οποία μπορεί
να χρησιμοποιήσει για να μην παρασυρθεί. Με αυτήν ο νέος θα είναι σε θέση να
φιλτράρει τα μηνύματα που δέχεται, να τα αξιολογεί και να μην αποφασίζει
απερίσκεπτα για το τι θα κάνει. Έτσι θα μπορεί να απορρίπτει τα επιβλαβή είδωλα
ενώ θα διαλέγει πιο σωστά τα πραγματικά πρότυπά του.
Η ανάπτυξη αυτοπεποίθησης και ισχυρής
προσωπικότητας είναι κάτι το οποίο μπορεί να γίνει στην οικογένεια, στο σχολείο
ή στις παρέες των συνομήλικων. Τα είδωλα είναι κυρίως διαδεδομένα στους νέους
με χαμηλή αυτοεκτίμηση και μη ενιαία προσωπικότητα. Αν όμως τα αποφύγει ο νέος
δεν θα έχει την ανάγκη των ειδώλων για να επιδειχτεί ούτε θα τα χρησιμοποιήσει
για να ολοκληρώσει την προσωπικότητα του με τρόπο αρνητικό.
Τέλος η οικογένεια και η κοινωνία με τον
καθορισμό σταθερών προτύπων στους νέους, χωρίς όμως να τους καταπιέζουν, και με
την παροχή κατάλληλων βάσεων ώστε να έχουν τις απαραίτητες προδιαγραφές για να πετύχουν,
μπορούν εύκολα να μειώσουν την εξάρτηση των νέων από άχρηστα και επιβλαβή
είδωλα.
Είναι σίγουρα πολύ δύσκολο για έναν νέο να
κατορθώσει να μην υποκύψει σε κανένα είδωλο. Αν όμως ο νέος έχει συναίσθηση των
πράξεων και του εαυτού του, τότε μπορεί
σίγουρα να τα κατανικήσει και να βγει κερδισμένος με πολλά οφέλη ζωής.
Μηλίτσης Γιώργος
